وقتی یه آدمی که خیلی تو زندگیش موفق هست رو میبینیم، اکثرا به این فکر میکنیم که این شخص، موفقیتش تو یه شب اتفاق افتاده و یا یه جرقه‌ای تو زندگیش ایجاد شده که کارش یهو به اینجا کشیده. درحالی‌که داستان زندگی افراد موفق رو به ما اشتباه گفتن. نه آدم‌های موفق با انجام دادن یه کار یا تو یه شب موفق شدن، و نه آدمای شکست خورده و بدبخت تو یه شب بدبخت شدن! بلکه تمام این‌ها، بخاطر یه چیزه: تکرار یکسری از کارها و داشتن عادت‌های درست یا غلط.
موفقیت یک‌شبه نیست…
درادامه بخشی از متن کتاب “خرده عادت‌ها” ، اثر جیمز کلیر رو میبینید که درمورد موفقیت یک‌شبه اومده:
” این مشخصه‌ی اصلی موفقیت است. قدرتمندترین نتایج، دیر به دست می‌آیند. زمانی که درنهایت وضعیت یکنواخت پتانسیل نهفته را درهم بشکنید، مردم آن را موفقیت یک‌شبه میخوانند. دنیای خارجی، تنها آن رویداد بزرگ و تاثیرگذار را میبیند؛ نه فرایند خسته کننده‌ی دستیابی به آن را. اما خودتان خوب میدانید که تلاش مستمرتان زمانی که فکر میکنید پیشرفتی نکردید، موفقیت امروزی‌تان را ممکن ساخته است. “
همونطور که متوجه شدید، هیچ موفقیتی یک شبه به دست نیومده. بلکه این عادت‌های ما هستن که تو درازمدت، باعث موفقیت ما میشن.
اما عادت چیه که انقدر تو موفق شدن یا نشدن ما تاثیر داره؟
عادت
جالبه که بدونید 45 درصد رفتارهای روزانه‌ی ما از روی عادت‌هایی هست که داریم.
همونطور که میدونیم، عادت یه رفتاری هست که به صورت منظم و در بسیاری از موارد به شکل ناخودآگاه و خودکار انجام میشه.
سطوح رفتاری ما، شامل اراده، انگیزه و عادت هستش. و در این بین، عادت یه جایگزین خیلی خوب برای اراده و انگیزه هستش. چرا که همونطور که در مقاله‌ی مربوط به اراده خوندید، اراده منبعیه که بالاخره تموم میشه و ما در استفاده از اراده محدودیت داریم. انگیزه هم همیشه نیست و ممکنه برای یه مواقعی نباشه. ولی عادت چیزیه که به شکل خودکار انجام میشه و درعین حال، انرژیی از ما نمیگیره و برای همین، همیشه هست.
ویژگی‌های عادت
عادت سه تا ویژگی بارز داره:
1. با تمرین کافی به دست اومده
پشت شکل گرفتن هر عادتی، یه تمرین مستمر و تقریبا زیاد قایم شده. ما نمیتونیم تو یه شب به تمام چیزایی که میخوایم برسیم و باید تو زمان طولانی و با تمرین و تکرار یسری کارها، عادت انجام اون کار رو در خودمون ایجاد کنیم.
2. نیاز به فکر کردن نداره
ما یه کار که برامون عادت شده رو اتوماتیک انجام میدیم. یعنی اصلا به این فکر نمیکنیم که مثلا الان باید چجوری آب بخوریم. یا موقع رانندگی، دقیقا چه مراحلی رو باید طی کنیم و یا یه کتاب رو چجوری بخونیم. تمام این موارد در ما بدون هیچ فکر کردنی، انجام میشه و انرژیی هم از ما نمیگیره.
3. کار راحتیه
کی گفته آب خوردن براش سخته؟!
یا اگه همین الان بخوای از 1 تا 10 بشمری، کار سختیه برات؟
انجام دادن کارهایی که عادت هستن برامون، به شدت راحتن و چون انرژیی هم ازمون نمیگیرن، خیلی وقتا حتی حس نمیکنیم که داریم کاری انجام میدیم!
ارتباط بین مغز و عادت
ما باید بدونیم مغزمون دقیقا چیکار میکنه که بتونیم ازش استفاده کنیم. در رابطه با مغز، همونور که احتمالا میدونید، مغز ما به شدت عاشق و معتاد به یه چیزه و اونم هورمون دوپامین هستش. دوپامین هورمون شادی آوریه که با انجام یه کار مهیج یا لذت بخش، در مغز ما آزاد میشه و با آزاد شدنش، ما حس رضایت و حال خوب رو کسب میکنیم.
مغز ما انقدر به دوپامین معتاده، که حاضره هرکاری کنه که ترشح دوپامین قطع نشه.
یه آزمایشی روی موش ها انجام شد که درش جوری مغز موش هارو دستکاری کردن که با خوردن غذا، ترشح دوپامین در مغز موش قطع بشه. اتفاقی که افتاد این بود که موش بعد از مدتی دیگه غذا نخورد تا دوپامین در مغزش ترشح بشه و بعد از مدتی، از گرسنگی مرد.
تمام این موارد حاکی از اینه که دوپامین، اصلی‌ترین هورمونیه که تو رفتارهای ما تاثیر گذاره.
ما با انجام یه کار و یه رفتار که در چرخه‌ی عادت جای داره، به مرور در مغزمون باعث ترشح دوپامین میشیم.
ازطرفی، یه حقیقت درمورد عادت وجود داره که آدما در زمانی که تحت فشار و استرس باشن، به کاری روی میارن که عادتشون بوده. برای همینه که وقتی شخصی که سیگاری هست، از ضررهای سیگار میخونه، از استرسش میره باز سیگار میکشه تا استرسش کمتر بشه.
در این مواقع که برمیگردیم به کاری که عادتمون بوده، دوپامین زیادی در مغزمون آزاد میشه و اینجاست که دوباره میریم و اون کار رو تکرار میکنیم.
نکات مربوط به ایجاد عادت
برای ایجاد یک عادت، باید به یسری نکات توجه کنیم:
- اوایل ایجاد یه عادت، پدرمون درمیاد و سختی زیادی میکشیم و شکست زیادی میخوریم. ولی باید بدونیم که این شکست‌ها یعنی داریم مسیر رو درست میریم و باید انقدر ادامه بدیم تا موفقیتمون خودش رو نشون بده.
- همونطور که الان اشاره کردم، موفقیت خودش صداش درمیاد و نیاز نیست ما چیزی ازش بگیم. پس کاری به هیچی نداشته باشیم و مسیر خودمون رو ادامه بدیم.
- منتظر اعصاب خوردی زیادی باش. وقتی که اول مسیر ساخت یه عادت و مسیر عصبی هستی، با هر شکست کوچیکی، به شدت بهم میریزی و اعصابت خورد میشه. ولی باید بدونی که همین شکست‌ها هستن که باعث موفقیت آینده‌ت میشن.
- تا یکم به موفقیت میرسی، تلاشت کم میشه. این یه پیش فرض ذهنیه که وقتی یه دستاوردی رو به دست میاره، تلاشش رو کمتر میکنه. حواست به این موضوع باشه و برای خودت یه هدف مشخص کن که تا بهش نرسیدی، از تلاش دست نکشی.
- مسیر دشوار ساخت عادت رو برای خودت هموار و راحت کن. درمورد نحوه‌ی ساخت عادت موثر، مقاله‌ی ۴ گام تا ساخت عادت رو بخون.